Wersja kontrastowa: Alt + Z
Przejdź do treści strony: Alt + X
Przejdź do nawigacji strony: Alt + C
Mapa Witryny: Alt + V
Wyszukiwarka: Alt + B
Dwieście metrów poniżej Dzikiego Wodospadu i ulicy Strażackiej rzeka Łomnica tworzy naturalną kaskadę o wysokości około 2 m. U jej podnóża znajduje się potężny basen eworsyjny utworzony w litym granitowym podłożu, o średnicy około 8 metrów i głębokości ponad 2,5 metra. Prawdopodobnie został on wyżłobiony przez spadające z progu skalnego wody. Być może istniał tu kiedyś nawet większy wodospad.
Największa niespodzianka geologiczna czeka jednak na lewym brzegu Łomnicy, około 0,5 m powyżej lustra wody basenu eworsyjnego. Znajduje się tam marmit - kociołek eworsyjny inaczej nazywany garńcem wirowym. Formą i kształtem przypomina on basen eworsyjny, jest jednak od niego znacznie mniejszy i ma odwrócone proporcje, gdyż jego głębokość jest większa od jego średnicy. Marmit w Karpaczu ma regularny kształt studzienki o średnicy 0,73 - 0,86 m, maksymalnej głębokości 2,25 m i objętości ok. 0,8 m3.
Do dziś proces powstawania marmitów nie został jednoznacznie wyjaśniony. Teoretycznie garniec wirowy powstaje w wyniku działania wprawionych w ruch wirowy głazów, które obracając się pod wpływem wirów wodnych żłobią dno rzeki i tworzą studzienkę. Zdaniem geomorfologów najprawdopodobniej utworzyła się ona u schyłku epoki lodowcowej, gdy z topniejących lodowców Wielkiego i Małego Stawu spływały Łomnicą potężne ilości wody.
W roku 1892 zorganizowano pierwszą wyprawę badawczą i wówczas z dna marmitu wydobyto ok. 30 kulistych granitowych kamieni, z których największy ważył ok. 25 kg. Najładniejsze trafiły wówczas do muzeów w Jeleniej Górze i Berlinie.
Lokalizacja: koryto Łomnicy poniżej Dzikiego Wodospadu
