Wersja kontrastowa: Alt + Z
Przejdź do treści strony: Alt + X
Przejdź do nawigacji strony: Alt + C
Mapa Witryny: Alt + V
Wyszukiwarka: Alt + B
Wędrując po Karkonoszach możemy mieć wrażenie, że schronisk w naszych górach jest sporo. W granicach administracyjnych Karpacza mamy przecież Samotnię, Strzechę Akademicką, Dom Śląski, remontowany obiekt "Nad Łomniczką"... Niemniej kiedyś tych schronisk było więcej. Nawet na samej Śnieżce i w jej najbliższym otoczeniu.
Nieistniejące schroniska w pobliżu Śnieżki (opracowanie własne: D. Cybulski)
Zacznijmy od najwyższej w całym paśmie Śnieżki. Na samym szczycie znajdowały się przez jakiś czas równocześnie dwa schroniska: po śląskiej i po czeskiej stronie. Pierwszy powstał obiekt po śląskiej stronie granicy. W 1823 r., przy okazji renowacji Kaplicy Św. Wawrzyńca, stanęła obok niej niewielka karczma. Jednak o pełnoprawnym schronisku możemy mówić dopiero od 1850 r. Pechowo, bo dwukrotnie w krótkim odstępie czasu (1857 r., 1862 r.), z powodu uderzeń piorunów, budynek trzeba było odbudowywać. Przez lata nosił różne nazwy (Koppenhaus, Schneekoppe Baude, Preussische Baude, Deutsche Baude, Na Śnieżce), a jego kres (rozbiórka) przyszedł w roku 1968. Niedługo później obok rozpoczęła się budowa Obserwatorium Meteorologicznego, czyli słynnych "spodków".
Schronisko po południowej, wówczas austro-węgierskiej stronie, powstało w 1868 roku i nazwano je Böhmische Baude (po II wojnie światowej Česká bouda). Przez jakiś czas, mimo granicy, należało ono do tych samych właścicieli, co obiekt po północnej stronie. Schronisko pozostawało dostępne dla turystów aż do roku 1990. Wówczas właściciel obiektu (Interhotely Krkonoše) zdecydował się na jego zamknięcie z powodów sanitarnych. Niszczejący budynek straszył turystów do roku 2004, kiedy to KRNAP (Krkonošský národní park) rozpoczął jego rozbiórkę. Obecnie zostały po nim tylko fundamenty, na których częściowo stoi budynek czeskiej placówki pocztowej.
Pocztówka ze Śnieżki z widocznymi od lewej Deutsche Baude, Böhmische Baude i Kaplicą św. Wawrzyńca. Rok 1898 (polska-org.pl)
Wszyscy wędrujący na Śnieżkę znają Dom Śląski. Nie jest to jednak pierwszy obiekt na Przełęczy pod Śnieżką. Już w XVII w. znajdowała się tam prowizoryczna, tymczasowa szopa dla pasterzy i robotników budujących Kaplicę Św. Wawrzyńca. Nie było to jednak schronisko. Takowe powstało w 1847 r. po południowej stronie granicy i nazwano je Riesenbaude. Istnieją liczne przekazy, że w tym samym czasie, po drugiej stronie granicy, miało powstać w miejscu dzisiejszego Domu Śląskiego konkurencyjne schronisko Heldmann Baude, stojące tam do pożaru w 1888 r. Zadziwiającym jest jednak fakt, że przeglądając zdjęcia, ryciny i obrazy z lat 1840-1890 trudno się dopatrzeć drugiego schroniska na Przełęczy. To pojawiło się na 100% w 1922 r. i nazwano je Schlesierhaus. Po II wojnie światowej ciężko było jednak mówić o jakiejkolwiek rywalizacji między oboma obiektami, skoro przekraczanie granicy w tym miejscu przez wiele lat było niemożliwe. Przy schroniskach stale kręcili się WOP-iści, którzy skutecznie uniemożliwiali odwiedziny w dawnym Riesenbaude, znanym po 1945 r. jako Obři bouda. Ten stan trwał praktycznie do kresu schroniska. Pod koniec lat 70. XX w. obiekt był już ruiną, którą KRNAP zdecydował się rozebrać w 1982 r. Powodami były niewielka odległość do kolejnego czeskiego schroniska (Luční bouda), potencjalnie ogromne koszta remontu oraz chęć większego nacisku na ochronę przyrody. Dziś fundamenty schroniska stanowią punkt widokowy.
Schronisko Riesenbaude około 1940 roku (polska-org.pl)
Poniżej Śnieżki, przy Kaskadzie Łomniczki, znajdowało się swego czasu chyba najkrócej istniejące schronisko w Karkonoszach - Einkehrhaus am Lomnitzfall, zwane również Lomnitzfallbaude. Wybudowano je w 1901 r. i niestety, za sprawą lawiny, nie przetrwało nawet jednego sezonu. 31 marca 1902 r. potężne masy śniegu zmiotły z powierzchni ziemi niewielką budowlę. Schronisko nie doczekało nawet oficjalnego otwarcia.
Lomnitzfallbaude, rok 1901 (polska-org.pl)
Z drugiej strony Przełęczy pod Śnieżką, również w kotle polodowcowym, także istniało schronisko. Już na XVI-wiecznych mapach znajdowała się w miejscu przyszłej gospody sygnatura kuźni, obsługującej okoliczne wyrobiska górnicze. Z czasem budynek zaczął być wykorzystywany również do obsługi turystów zdążających na Śnieżkę. Po zamknięciu kopalń w 1876 r. górnik Anton Mitlöhner otworzył w budynku gościniec, a jego otoczenie przystosował pod kątem turystyki. W tamtym czasie schronisko nazywało się Bergschmiede Gast und Weinhaus. Po drugiej wojnie światowej obiekt zmienił nazwę na „Horská bouda Kovárna” i przez krótki czas służył turystom. Następnie (od lat 50. XX w.) przeznaczono go na cele noclegowe dla górników wydobywających w Obřim důle rudę wolframu. W 1957 r. część budynku spłonęła. Po zakończeniu działalności kopalni w 1959 r., znajdujący się w opłakanym stanie obiekt został opuszczony. W latach 1966-1979 właścicielem budynku był KRNAP, który okazjonalnie korzystał z niego przy okazji badań naukowych. Ostatecznie w 1979 r. zdecydował o jego rozbiórce. Dziś przy szlaku niebieskim na Przełęcz pod Śnieżką mijamy fundamenty dawnego schroniska, na których urządzono miejsce odpoczynkowe.
Bergschmiede, między rokiem 1925 a 1928 (polska-org.pl)
Tak to wyglądało w najbliższej okolicy Śnieżki. Oczywiście w Karkonoszach jest znacznie więcej miejsc, w których dawniej znajdowały się schroniska. Jest to jednak temat niezwykle szeroki i ciężko byłoby ująć go w jednym artykule. Niemniej mamy nadzieję, że choć trochę zainspirowaliśmy Was do pogłębienia swoich wiadomości na temat historii karkonoskiej turystyki. Oczywiście możecie tego dokonać również w naszym Muzeum Sportu i Turystyki, do którego Was serdecznie zapraszamy.
Dominik Cybulski /PR/
